Ośrodek Myśli Psychoanalitycznej
Instytut Filozofii i Socjologii PAN
czasoPismo

Podmiot psychoanalizy przeciw tyranii zarządzania (albo typowo ludzkie głupstwo)

Krzysztof Świrek
30 grudnia 2022

DOI 10.37240/wb.2022.2.5

wunderBlock. Psychoanaliza i Filozofia, nr 2 / 2022

Strony: 85-101

 

Abstrakt: Psychoanalityczne teorie Freuda i Lacana opisują podmiot jako nacechowany osobliwościami, paradoksami znaczącego i tym, co „nie działa”. Podmiotowość opisywaną przez psychoanalizę można przeciwstawić ideologii podmiotu racjonalnego i przejrzystego dla samego siebie. Rozwiązaniem psychoanalizy nie jest jednak zwrot w stronę „irracjonalizmu”, ale obstawanie przy innej racjonalności – związanej z nieświadomym. Tekst przedstawia polityczną stawkę tak rozumianej psychoanalitycznej teorii podmiotowości: jest nią przeciwstawienie się koncepcjom władzy, która chciałyby poddać podmiot dyktatowi racjonalności instrumentalnej. Charakterystyczna dla technicznego postrzegania człowieka aspiracja do doskonałego administrowania „zasobami ludzkimi” (ujawniająca się zarówno w logice produkcji taśmowej, jak i w logice maszyn cyfrowych) z punktu widzenia psychoanalizy jest utopią, która musi ponieść porażkę.

 

Słowa kluczowe: podmiot, psychoanaliza, technika, władza

 

O autorze:  Krzysztof Świrek – dr, adiunkt w Katedrze Historii Myśli Społecznej Wydziału Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego. Wykłada klasyczne teorie socjologiczne, prowadzi seminaria o teoriach ideologii i koncepcjach władzy. Autor książki Teorie ideologii na przecięciu marksizmu i psychoanalizy (2018). Od 2020 roku w zespole redakcyjnym czasopisma „Widok. Teoria i Praktyki Kultury Wizualnej”. ORCID 0000-0002-2898-6030.

 

Licencja:

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez Utworów Zależnych 4.0 Międzynarodowa

wunderBlock. Psychoanaliza i Filozofia, nr 3 / 2023: CZAS
wunderBlock. Psychoanaliza i Filozofia, nr 3 / 2023: CZAS
8 marca 2024
Ten numer poświęcony jest problematyce czasu.

Redakcja: Barbara Barysz, Agata Bielińska, Julia Jastrzębska, Ewa Kobylińska-Dehe, Zbigniew Kossowski, Andrzej Leder, Adam Lipszyc.

Kontakt: wunderblock@ifispan.edu.pl

ISSN: 2720-4391

Ośrodek Myśli Psychoanalitycznej